Kada je u srijedu, 17. aprila ujutro, grupa studenata sa Univerziteta Columbia (New York) postavila mrežu šatora u jednom od centralnih vrtova kampusa, učinili su to voljni ostati sve dok se univerzitet ne odrekne novca koji su u njega uložile „firme i institucije koje imaju koristi od izraelskog aparthejda, genocida i okupacije u Palestini", prema organizatorima.
Slogan uzvikivan tokom protesta koji su odmah izbili u kampusu - i koji su se brzo raširili po drugim univerzitetima diljem zemlje nakon policijske akcije protiv studenata dan kasnije - bila je u osnovi jedna riječ: odustati. U praksi, to znači odustajanje od dijela portfelja teškog 13,6 milijardi dolara kojim upravlja investicijski fond samog univerziteta.
Trenutak nije mogao biti prikladniji. Nakon gotovo sedam mjeseci rata u Pojasu Gaze, a u jeku republikanske ofanzive na firme koje ulažu s kriterijima održivosti (ESG), smatrajući ih vježbom progresivnog aktivizma, studenti jenog od najprestižnijih i najskupljih univerziteta u SAD-u, gdje školarina stoji oko 70 hiljada dolara, umotani u palestinske kufije, zahtijevali su i potpuno povlačenje investicija vezanih uz Izrael, ne samo iz firmi vezanih za odbrambeni sektor, piše u tekstu američke dopsinice El Paisa.
Moglo bi se činiti da propalestinska studentska inicijativa proizlazi iz globalne kampanje Boycott, Divestment and Sanctions (BDS) protiv Izraela, ali riječ je o tradiciji koja datira iz 1985. godine, kada je masovna mobilizacija protiv apartheida u Južnoj Africi prisilila Columbijin upravni odbor da povuče svoja ulaganja iz kompanija povezanih s rasističkim režimom u Pretoriji, kao što su Coca-Cola, Chevron, Ford i American Express. Ukupna vrijednost dionica kojima je tada raspolagao iznosila je oko 4% portfelja. Berkeley i Chapel Hill, Sjeverna Karolina, slijedili su primjer.
Od tada je Columbia povukla pet vrlo jasnih crvenih linija, pet područja u kojima se suzdržava od ulaganja: duhan, privatni zatvori - koji su većina u SAD-u -, ugalj, Sudan i fosilna goriva. Univerzitet u New Yorku postavio je standard za druge američke obrazovne institucije u obustavljanju kontroverznih ulaganja, gotovo uvijek zbog kombiniranog pritiska svojih studenata, profesora i bivših studenata.
Ali ovaj put je slučaj sasvim drugačiji: mnogi veliki donatori, oni koji plaćaju skupo održavanje fakulteta i centara, su Jevreji, a nemali broj njih je zaprijetio da će povući svoje priloge ako se propalestinski protesti ne zaustave. “Gradimo na naslijeđu desetljeća studenata koji su pozivali na slobodu, oslobođenje, jednakost i kraj sistema apartheida diljem svijeta... za sve potlačene narode”, objasnila je Catherine Elias, organizatorka protesta za CNN. Univerzitet Columbia Apartheid Divest (CUAD), koalicija studentskih grupa koja također pokreće proteste, također je identifikovala niz investitora s kojima želi da Univerzitet prekine veze. Među njima su BlackRock, div za upravljanje imovinom; Airbnb, koji je nudio najam na okupiranoj Zapadnoj obali; Caterpillar, čije je bagere Izrael koristio za rušenje palestinskih domova, i Google, za projekt Nimbus, koji Izraelu pruža usluge umjetne inteligencije. U februaru, dva mjeseca prije protesta, Unbiverzitet je jasno dao do znanja da nema namjeru prekinuti te veze.
Ulaganje Columbijine fondacije često su određena i u smislu aktivizma. Godine 2006. univerzitetska Radna grupa pod vodstvom studenata lobirala je kod rektorata zbog kršenja ljudskih prava u Darfuru. Savjetodavni odbor za društveno odgovorna ulaganja, koji je osnovan 2000. godine, odobrio je otpuštanje 18 kompanija koje posluju u toj afričkoj zemlji. Od 2008. također je smanjio svoja ulaganja u duhansku industriju, u Sjedinjenim Državama i inozemstvu.
Korak dalje u društveno respektabilnom ulaganju bilo je povlačenje 10 miliona dolara, 2015. godine, iz CCA i G4S, dviju kompanija koje upravljaju privatnim zatvorima u Sjedinjenim Državama i pružaju tehnologiju i sigurnost ovim vrstama centara diljem svijeta. Godine 2016. klimatski aktivisti na Univerzitetu krenuli su u jednosedmični štrajk glađu, godinu dana kasnije, Columbia se obavezala na odustajanje od ulaganja vezanih ta ugalj a u januaru 2020. najavila je novu politiku neulaganja u naftne i plinske kompanije.
Columbia, kao i većina privatnih centara, većinu svojih finansijskih podataka drži u tajnosti, objavio je ove sedmice portal Axios. Objavljuje godišnje finansijske izvještaje, koja uključuju uspješnost ulaganja i raspodjelu klase imovine, ali ne navode pojedinosti o specifičnim ulaganjima, kao što su dionice i fondovi privatnog kapitala, a još manje njihova geografska područja. Ukratko, čini se da je povlačenje iz poslova koji imaju veze sa Izraelom u ovom trenutku više retorički zahtjev onih koji traže kraj rata nego pragmatična strategija da se to postigne.
