Bosanski jezik apstrahirao je mnogobrojne izraze porijeklom iz drugih jezika. Jedna iz skupine takvih jesu one porijeklom iz arapskog jezika. No, preuzimanje leksike i njihova adaptacija nije jednostavan i jednosmjeran postupak, već on gotovo po principu odražava stavove psiholingvističkog i mentalitetskoga sklopa koji nerijetko može biti toliko markiran da je njihovo leksikografsko objašnjenje, naravno, moguće dati, iako će kao takvo ostati nerijetko uskraćeno za dubinsko razumijevanje razvoja oblika i samog značenja, u kontekstu emotivnog i mentalitetskog sadržaja.
Otvore li se leksikografski priručnici, tamo je moguće naći neologistički glagol dohakati. Istina, ima i onih koji bilježe doakati, ali je, očekivano, ispravan oblik dohakati. Tako se u objašnjenju ove lekseme u rječnicima navodi da ona znači „doći kome glave“, „stati ukraj kome“ i sl., pri čemu upravo svojevrsno frazeološko objašnjavanje značenja govori o slojevitosti navedenog izraza, kako je u jednoj rečenici u filmu Kuduz, jedan akter prozborio: „Nek vala i njemu neko dohaka!“
Ako išta, za ovaj izraz može se s pravom reći da predstavlja stilski i emotivno markirani bosnizam, riječ koja je tipična za bosansku jezičku tradiciju. Ova leksema nastala je u bosanskoj neologističkoj tvornici u kojoj se, kombiniranjem bosanskog prefiksa do- i korijena arapske riječi hak, tj. haqq, što ima osnovno značenje „istina, pravo, pravda“ (Škaljić), izvodi navedeni glagol.
Zahvaljujući Škaljiću, znamo da postoje frazeološki izrazi „haka doći čemu“ i „haka glave doći“, iz čega se jednostavno može zaključiti da je riječ dohakati nastala sažimanjem elemenata iz navedenih frazeoloških jedinica, za koje ne znamo jesu li možda posuđenice iz turskog jezika. U svakom slučaju, navedeni izrazi iskazuju upravo ono što rječnici u opisu glagola dohakati sublimaraju navodeći data značenja. Tu se upravo vidi prefiksalni element do-, koji se nalazi u glagolu doći u spomenutim frazeološkim jedinicama.
Imajući u vidu svu potentnost bosanskog jezika, možemo biti sigurni da u sferi kreativnosti govornicima ovoga jezika ne može niko dohakati. Jedino oni mogu sami sebi.
+++
Dr. sc. Alen Kalajdžija naučni je savjetnik Instituta za jezik Univerziteta u Sarajevu, u kojem je obavljao i funkciju direktora u dvama mandatima. Njegova područja zanimanja jesu lingvistika i historija jezika. Do sada je ukupno objavio 72 rada, uključujući izvorne naučne članke, stručne radove i prikaze, a istovremeno je učestvovao na 54 domaće i međunarodne naučne i stručne konferencije, simpozija i okrugla stola, od čega su 25 učestvovanja od izbora u zvanje višeg naučnog saradnika. Učestvovao je na više od 60 stručnih tribina i promocija izdanja iz oblasti bosnistike. Urednik je više od 20 izdanja Instituta za jezik, od čega je u 14 izdanja bilo od izbora u zvanje višeg naučnog saradnika, te je bio recenzent niza različitih naučnih i stručnih djela iz oblasti bosnistike.
