Moglo bi se reći kako su lekseme grob i mezar potpuni sinonimi, iako je u leksikologiji utvrđeno da ne postoje riječi koje stoje u apsolutnom odnosu sinonimije. Mogućnost zamjenjivanja ovih dviju leksema zasniva se na realijama u vanjezičkom svijetu u kojima se podrazumijeva mjesto ukopa pokojnika ili rahmetlije, bez obzira na to o kakvu se pokojniku ili rahmetliji radi, o njegovu društvenom statusu, vjerskom opredjeljenju, svjetonazoru i sl. To, naravno, ne isključuje mogućnost da neki spomenici mogu biti npr. mauzeoleji, turbeta ili grandiozni nadgrobni spomenici, aludirajući tako na važnost rahmetlije. Čak ni fonemska varijacija koja utječe na morfološku formu pojavljivanja, kao što je greb, nije isto što i grob, a kamoli to može biti mezar. Grob, greb i mezar sinonimne su lekseme i to prvenstveno u domeni designacije vanjezičke realije koja primarno znači to što znači. Iako se gdjegdje može pronaći da se navedenom nizu dodaju još lekseme raka i kabur, ipak se može reći da ove posljednje dvije lekseme prvenstveno predstavljaju rupu u zemlji u koju se postavlja mejit ili mejt, odnosno posmrtni zemni ostaci, dok grob i mezar to nisu, tako da postoji jasna razlika među navedenim primjerima.
Kada leksema grob npr. dobije neko preneseno značenje, sinonimija se gubi, te se direktno i nedvosmisleno potvrđuje semantička i kolokacijska ograničenost. Tako npr. u žargonskom vokabularu leksema grob može označavati najčešće neuglednu i ružnu osobu, muškog ili ženskog spola, ali u tzv. muškom žargonu ona češće označava osobu ženskog spola. U tom slučaju nije moguće ovu leksemu zamijeniti oblikom greb ili pak zamijeniti je leksemom mezar. Ili, poznata je krilatica Rođenih, navijačke skupine Fudbalskog kluba „Velež“: „Mostar u srcu, Velež do groba“, u kojoj leksema grob metonimijski označava smrt, pa njezino zamjenjivanje nije moguće čak ni leksemom smrt, a kamoli riječima greb ili mezar, pa da bude npr.: *„Mostar u srcu, Velež do mezara“. Kad je riječ o imenici grob, vrijedi istaći i slučaj zbirne imenice groblje, koja u žargonskom jeziku može označavati pokvarene, kvarne zube: „Ima groblje u ustima“, gdje ne može opet doći do zamjene ove lekseme određenim tzv. sinonimnim riječima, kao što su greblje ili mezarje, da ne kažemo nekropola (istina, nekropola bi u datom slučaju proizvela suprotno značenje: „Nekad je imao groblje, a sad ima nekropolu u ustima“). Tekst završimo jednom starom, pa i pozitivnom izrekom: „Od kolijevke / bešike pa do groba, najljepše je đačko doba“. Kako god da se okrene...
***
Dr. sc. Alen Kalajdžija naučni je savjetnik Instituta za jezik Univerziteta u Sarajevu, u kojem je obavljao i funkciju direktora u dvama mandatima. Njegova područja zanimanja jesu lingvistika i historija jezika. Do sada je ukupno objavio 72 rada, uključujući izvorne naučne članke, stručne radove i prikaze, a istovremeno je učestvovao na 54 domaće i međunarodne naučne i stručne konferencije, simpozija i okrugla stola, od čega su 25 učestvovanja od izbora u zvanje višeg naučnog saradnika. Učestvovao je na više od 60 stručnih tribina i promocija izdanja iz oblasti bosnistike. Urednik je više od 20 izdanja Instituta za jezik, od čega je u 14 izdanja bilo od izbora u zvanje višeg naučnog saradnika, te je bio recenzent niza različitih naučnih i stručnih djela iz oblasti bosnistike.
